Cito-toets is geen graadmeter voor de school
08 feb 2006
Cito-toets is geen graadmeter voor de school
SURHUISTERVEEN – Je zou denken dat ze een Cito-trauma hebben op cbs De Hoekstien in Surhuisterveen. Vijf jaar geleden kreeg de school een slecht rapport van de onderwijsinspectie; die berekende namelijk blindelings de gemiddelde Cito-score, en beoordeelde De Hoekstien als een zwakke school.
Een zware domper voor het team onder leiding van directeur Jan Anne Vrij, vooral door de berichtgeving in de media. Maar de slechte ervaring is geen reden geweest om de gewraakte toets de deur uit te doen: ook deze week doen de oudste leerlingen gewoon het officieuze ‘basisschool-eindexamen’.
Allemaal, ook diegenen van wie bij voorbaat vermoed kan worden dat ze het gemiddelde omlaag zullen halen. Want Vrij wil nog steeds niet meedoen aan de uitslagbeïnvloeding waaraan scholen zich vrij algemeen bezondigen: “Veel collega’s hoor ik zeggen: ‘Je laat toch zeker niet álle leerlingen de Cito-toets doen?”
Dit jaar gispt de Inspectie maar weer eens scholen die zwakkere leerlingen uitsluiten van de Cito-toets. In Amsterdam en Rotterdam doet zo’n 20 procent van de leerlingen niet mee. Op sommige scholen in de Randstad gaat het zelfs om een op de drie leerlingen.
De ‘lichting 2000’ van De Hoekstien scoorde gemiddel 527 punten voor de Cito-toets. Dat was voor de onderwijsinspectie de belangrijkste reden om de school in het daaropvolgende jaar als ‘zwak’ te bestempelen. En dat oordeel kwam – zo gaat dat tegenwoordig – gewoon op de website van het ministerie van Onderwijs te staan. De school kwam in het geweer omdat de Cito-toets op die manier voor een heel ander doel gebruikt wordt dan waarvoor ze gemaakt wordt.
De toets is een van de middelen om per individuele leerling te beoordelen welk vervolgonderwijs goed aansluit bij de capaciteiten van het kind. Maar de toets zegt niets over wat de school dat kind heeft bijgebracht, en dus ook niets over de totale onderwijskwaliteit aan de school. “De toets wordt door de inspectie oneigenlijk gebruikt”, oordeelde Vrij, en dat vindt hij nog steeds.
Ook omdat scholen alle vrijheid hebben om de gemiddelde uitslag te manipuleren: het is een kleine moeite om de zwakste leerlingen buiten het toetslokaal te houden. Er is niet – zoals bij de examens in het voorgezet onderwijs – een gecommitteerde aanwezig die controleert of alles goed in z’n werk gaat. En scholieren kunnen ook geen ‘herexamen’ doen wanneer ze slecht gescoord hebben, door omstandigheden of door de zenuwen.
Om de zenuwen in bedwang te houden, maakt De Hoekstien niet te veel heisa over de Cito-toets: de toekomst van de kinderen hangt er niet vanaf, de school geeft ook op basis van eigen ervaring een advies over het vervolgonderwijs. “We vinden het nog steeds leuk en goed om zo’n toets te maken”, zegt Vrij. “Het is toch een onafhankelijk ijkpunt, zonder dat je er weer te veel aan moet ophangen. Je moet tegenover de kinderen een balans weten te vinden: hoe krijg je ze scherp, zonder ze onnodig zenuwachtig te maken. Ze moeten ook weer niet al te nonchalant zijn, zoals die jongen die ontspannen achterover leunt omdat de leerkracht toch al weet naar welke school hij hierna gaat.”
Zonder manipulatie van de uitkomsten heeft De Hoekstien na het onfortuinlijk jaar 2000 steeds een gemiddelde score rond de 535 gehaald, en gemiddeld de helft van de leerlingen kon naar havo of vwo doorstromen. Dat heeft de nare ervaring van zes jaar geleden naar de achtergrond verdrongen.
Bron: Friesch Dagblad (08-02-2006)
