| Daarbij speelden verschillende factoren een rol. In de eerste plaats, dat er in Surhuisterveen en omgeving goede belangstelling voor de geschiedenis van dit dorp en regio bestaat; dat is bijvoorbeeld ook wel gebleken bij de Survento, die vijf jaar geleden gehouden werd en toen men kwam met de uitgave van het boekje ‘Ons Dorp’, waarin een beschrijving van Surhuisterveen in de vorige eeuw werd gegeven. Joop Atsma zorgde toen voor een bewerking van dit interessante werkje van Ds. P. van Duinen. In de tweede plaats is het werk van meester A. Tjoelker, destijds hoofd van de christelijke lagere school - nog een en ongedeeld - in Surhuisterveen, die reprint meer dan waard. Meester Tjoelker heeft indertijd veel studie gemaakt van de geschiedenis van het dorp, waarin hij zijn levenswerk vond. Een uitvoerige bronnenstudie is aan het schrijven van dit werkje vooraf gegaan en zo kwamen heel wat interessante gegevens over het dorpsleven in vroegere jaren voor het voetlicht. De oude geschiedenis van het dorp passeert de revue, er wordt een en ander verteld over een veenkolonie, want dat was Surhuisterveen vroeger. Er wordt nogal uitvoerig aandacht besteed aan de verschillende kerken en men kan het een onderwijzer niet kwalijk nemen - integendeel - dat hij ook aandacht besteed aan het onderwijs, dat in vroegere jaren hier werd gegeven. De heer Tjoelker geeft in het werkje ook een beschrijving van het leven van alledag in een dorp als Surhuisterveen en daarbij komt dan in een apart hoofdstuk de vereniging Plaatselijk Belang aan de orde. | Het werk van meester Tjoelker ondervindt bij de heer Jongsma ook waardering om de man, die het geschreven heeft, een onderwijzer, die midden in het dorpsleven wilde staan en zijn dorpsgenoten graag van dienst was. De heer Tjoelker was een man, die op kerkelijk en politiek gebied zijn, mannetje stond: hij was onder andere lid van de Provinciale Staten van Friesland gedurende een lange periode, vervulde veel spreekbeurten voor kiesverenigingen en dergelijke, maar hij stond even goed klaar als bijvoorbeeld andersdenkenden bij hem kwamen met een brief in een vreemde taal, om raad en daad in tal van kwesties en in veel gevallen wist hij ook vanuit zijn kennis van zaken op provinciaal terrein, goede raad te geven. Trouwens die positieve instelling tegenover het dorpsleven en de dorpsgenoten blijkt ook wel uit het boekje, dat in 1947 door boekhandel Douma werd uitgegeven. Er was, zo bleek ook nu nog in boekhandel Douma nog steeds vraag naar dit werk van de heer Tjoelker. Daarom ook werd een heruitgave overwogen. Het was uiteraard mogelijk geweest om aanvullende studie te gaan verrichten, om het boek te gaan aanvullen en mogelijk hier en daar anders te schrijven, maar men heeft er de voorkeur aangegeven om te komen tot een reprint, waarbij de kopers nu, precies hetzelfde boekje in handen krijgen als in 1947 en daaropvolgende jaren het geval was. Dat biedt het voordeel van het hebben van het originele werk, zoals dat door Tjoelker werd geschreven en het lijkt ons, dat velen dat bijzonder op prijs zullen stellen, omdat ook nu de naam Tjoelker in Surhuisterveen een bekende en goede klank heeft. Prijs fl. 9,75. (augustus 1981) |
| Op de foto van links naar rechts: G. van der West en J. Fokkens, resp. medewerker en directeur Drukkerij Fokkens, De heer en mevrouw Vleer, wethouder B. de Boer en tekenaar H. van der Bij.
‘Rare kostgangers in Achtkarspelen’ krijgt nieuwe druk en aandacht
Maandag aan wethouder van Volkshuisvesting en Openbare Werken aangeboden BUITENPOST/SURHUISTERVEEN - Na ruim twintig jaar is een herdruk verschenen van het boekje van de heer W. Vleer: ‘Rare kostgangers in de gemeente Achtkarspelen door de eeuwen heen’. In het boekje geeft de heer Vleer een zeer lezenswaardige opsomming en beschrijving van personen, die in de loop der eeuwen in de geschiedenis in de gemeente Achtkarspelen een bijzondere plaats hebben ingenomen, niet altijd in de positieve zin, want er zijn ook veel gevallen bij, waarbij de sententies van het Hof van Friesland de bron van de gegevens vormden. |
| Het boekje heeft met zijn tweede druk, die door drukkerij Fokkens in Surhuisterveen werd verzorgd, een bijzonder fraai uiterlijk gekregen, dankzij het voortreffelijke tekenwerk van de heer H. van der Bij uit Twijzel, die in het boekje diverse verhalen van een zeer passende illustratie voorzag. Officiële aanbieding Maandagavond vond op het Jeltingahuis in Buitenpost de officiële aanbieding van de herdruk van het boekje plaats aan het gemeentebestuur van Achtkarspelen, dat vertegenwoordigd werd door wethouder de Boer, de wethouder die Openbare Werken en Volkshuisvesting in zijn portefeuille heeft en kennelijk ook nu deze rare kostgangers onderdak moest bieden. De schrijver, de heer W. Vleer, die indertijd in Hardegarijp woonde en nu in Norg, wees er op dat Achtkarspelen geen uitzondering vormde, dat men in andere grietenijen in Friesland ook zeker rare kostgangers heeft gevonden. In het boekje worden mensen beschreven, die nu niet direct vooraan staan in de officiële geschiedenisboekjes, niet mensen die op het slachtveld eer behaalden of die tot de adel behoorden. Op de scholen wordt bij het geschiedenisonderwijs vaak ook niet aandacht besteed aan de ‘kleine man’. Als men gaat speuren in de sententies, de vonnissen van het Hof van Friesland dan komt men niet alleen de namen en omstandigheden van de verdachten tegen, maar ook van de getuigen en dergelijke en beide in hun verhouding tegenover de overheid. De mensen van toen waren niet anders dan die van nu, want al waren velen vaak analfabeet, al kende men grote armoede, men was bepaald niet dom. | Veel vonnissen wijzen er op, dat bijvoorbeeld een brood werd gestolen om de honger te stillen, maar daar stond toen wel een straf van soms een paar jaar tuchthuis op. Men vindt in die vonnissen ook veel mensen, die men bepaald niet als gewone criminelen kan zien, maar als bijzondere mensen, die in bijzondere situaties met de overheid in aanraking kwamen. Daarover gaat het vaak ook in deze verhalen waarin de heer Vleer er naar gestreefd heeft om precies na te gaan hoe een en ander geweest is, zonder af te gaan op de verhalen, die via de overlevering zijn blijven bestaan, want bij de overlevering wordt er wel eens iets bij en iets af gedaan. De heer Vleer bleek zeer ingenomen te zijn met het initiatief van drukkerij Fokkens om dit werk nogmaals uit te geven. Indertijd was Achtkarspelen de eerste gemeente waarover een dergelijk boekje werd geschreven, toen in de gedachte, dat er van alle gemeenten in Friesland wel een dergelijke bundel verhalen te schrijven was. Maar het bleek toen - bij gebrek aan subsidiemogelijkheden - niet mogelijk die opzet te voltooien. Op Survento De heer J. Fokkens vertelde, dat men tot dit bijzondere initiatief is gekomen in verband met de Survento en dat men daar dit boekje ook zal presenteren. Gelukkig was men met de medewerking van de heer Van der Bij, die zijn tekenkunst wilde gebruiken om het boekje nog waardevoller te maken. Wethouder B. de Boer wees op de vele volksverhalen die in Friesland bekend zijn (Bruorren Halbertsma, Waling Dijkstra, S.J. van der Molen, Dr. Y. Poortinga en dergelijke schrijvers hebben veel daarover gepubliceerd), maar dat de heer Vleer bij zijn onderzoek in de criminele sententies steeds gezocht heeft naar de mens, die achter het verhaal zat. (augustus 1981) |
