School is nog te Hollands
20 feb 2006
Te veel leerkrachten laten hun Friese identiteit buiten de schooldeur
School is nog te Hollands
BEETSTERZWAAG – Tweetalig onderwijs blijft een ondergeschoven kindje. Nog steeds bestaat op (basis)scholen het ‘verborgen leerplan’ dat daar – net als in de kerk – geen Fries gesproken hoort te worden. Docententeams moeten zich bewust worden van dit mechanisme en een actief taalbeleid uitstippelen en uitvoeren.
Dat zei J. van der Bij, voorzitter van de Ried fan de Fryske Beweging gisteren op een minisymposium over (tweetalig) onderwijs in Beetsterzwaag.
Het ‘verborgen leerplan’ wordt gevormd door ‘de pedagogisch-didactische conventies en mechanismen die stilzwijgend op scholen opgeld doen’. Dat veelal historisch bepaalde ‘leerplan’, dat dus niet op schrift staat, is geen onderwerp van discussie onder de docenten. Zij zijn zich er vaak niet eens van bewust. De hedendaagse positie van het Fries in het basisonderwijs is ook het gevolg van zo’n verborgen leerplan. Van der Bij: “Der is oan it begjin fan de njoggentsjinde ieu in tiid west dat it Frysk min of mear bewust de skoalle útwurke is.”
De school heeft zich een gewoonte aangemeten waarover niet meer nagedacht wordt, aldus Van der Bij. “Yn skoalle prate jo Hollânsk krekt as yn de tsjerke.”
Nog niet zo lang geleden behoorde het tot de beroepshouding van de leerkracht dat hij zijn Friese taalidentiteit aflegde zodra hij de school binnenliep. Tegenwoordig is dit lang niet altijd meer het geval, maar het ‘verborgen leerplan’ treft Van der Bij nog op vele scholen aan. “Direksje en leararen moatte har earst bewust wurde hokker taalregels der yn de skoalle bewust of ûnbewust libje. Soks kin allinne mar troch as stêf fan de skoalle mei elkoar yn petear te gean oer it taalgedrach yn de skoalle en hoe’t dat te feroarjen is.”
Het ombuigen van een verborgen leerplan is geen sinecure, weet Van der Bij. Het hele “circus” van beroepspedagogen, onderwijskundigen en leerkrachten houdt zijn eigen systeem in stand, om het eigen wereldje niet in te laten storten. Neem het nieuwste idee om tweejarige peuters op hun taalontwikkeling te toetsen: “Bern fan twa jier moatte ûndersocht wurde op taalefterstannen om se dêrnei fuortendaliks te behanneljen. Sa skeppe jo jo eigen wurk.”
Het symposium was georganiseerd door de Lyndensteynschool, ter gelegenheid van het afscheid van S. Hiemstra van die school. Hij maakte van Lyndensteyn een tweetalige school. Lyndensteyn is een school voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs voor lichamelijk of meervoudig gehandicapte kinderen. Hiemstra is naast leerkracht onder meer oud-voorzitter van de Afûk, lid van de Ried fan de Fryske Beweging en actief voor de Feriening Frysk Underwiis.
Bron: Friesch Dagblad (20-02-2006)
