Twintig Friese gemeenten in geldproblemen
Bij minstens vijf is situatie ernstig
Twintig Friese gemeenten in geldproblemen
Leeuwarden - Twintig van de 31 Friese gemeenten hebben de financiën niet op orde volgens een onderzoek van de provincie. Bij vijf is de situatie zo ernstig dat de bestuurders ervan een brief krijgen van gedeputeerde Galema. Om welke vijf gemeenten het gaat, wil de gedeputeerde (nog) niet zeggen.
Negentien gemeenten komen in de periode tot en met 2014 geld te kort en één gemeente - Boarnsterhim - lukt het niet om een sluitende begroting voor welk jaar dan ook te presenteren.
Boarnsterhim staat al langere tijd onder financieel toezicht van de provincie en stevent af op een artikel 12-status (rijkstoezicht). ,,Ik verwacht dat de komende jaren nog meer Friese gemeenten onder toezicht van de provincie komen,” aldus Galema. ,,En dan heb ik het over de vijf, zes gemeenten die tot nog toe geen initiatief nemen om de problemen aan te pakken.”
Welke gemeenten dat zijn, wil Galema niet zeggen. Wel wil hij kwijt dat hij het onverantwoord vindt hoe deze gemeenten met hun financiële situatie omgaan. De betreffende burgemeesters en wethouders kunnen dan ook een brief tegemoet zien met daarin een uitnodiging eens langs te komen op het provinciehuis voor een ,,goed gesprek” met Galema, die de houding van de gemeenten ,,laakbaar” noemt.
Wat Galema en zijn ambtenaren zorgen baart, is de verwachte korting op de gelden die de gemeenten jaarlijks uit Den Haag krijgen, het gemeentefonds. Jaarlijks keert het rijk 18,5 miljard euro uit aan de provincies en de gemeenten. De verwachting is dat het rijk zo’n 10 tot 20 procent op het gemeentefonds bezuinigt.
,,Gemeenten ontvangen ongeveer twee derde van hun geld uit het gemeentefonds. Dan kunt u zelf wel nagaan dat de gevolgen van zo’n korting immens zijn”, zegt Galema. De inkomsten uit verkoop van grond loopt door de economische crisis ook nog eens terug met alle gevolgen van dien, aldus de gedeputeerde.
Galema heeft namens de provincie en de Friese gemeenten het rijk gewaarschuwd voor de grote dreigende financiële tekorten die dreigen de komende vier tot vijf jaar. Hij deed dit meerdere keren, maar het kabinet is niet onder de indruk van de onheilsvoorspelling van Galema.
De gedeputeerde hoopt dan ook dat de gemeenten en provincies in Nederland een front vormen richting Den Haag en aangeven dat het ‘zo echt niet langer kan’. ,,Er moet een discussie komen over de ondergrens, als dit zo doorgaat kunnen de gemeenten hun taken niet allemaal meer uitvoeren. Als het kabinet de koers niet wijzigt dan, verdwijnen er voorzieningen voor de burgers.”
Artikel 12
Dat nu elf gemeenten in Fryslân voor het komende jaar en de jaren die daarop volgen hun begrotingen sluitend hebben en de andere gemeenten niet, is niet alleen te wijten aan de rijkssteun. Gemeenten moeten daadkrachtig en met het oog op de toekomst handelen om te voorkomen dat ze, net als Boarnsterhim, een artikel 12 status krijgen.
Bij een artikel 12 status is de financiële situatie dermate slecht dat het rijk een deel van de politieke macht wegneemt van de gemeentebestuurders. Een gemeente kan dan wel aanspraak maken op geld van het rijk, maar over hoe dat geld besteed wordt heeft de gemeente praktisch niets te zeggen. Voor Boarnsterhim zit dit er nu aan te komen.
Had niet gehoeven
Galema’s sombere woorden werden onderstreept door waarnemend burgemeester Baas van Boarnsterhim. De houding van de vijf, zes niet nader genoemde gemeenten veroorzaakt volgens hem grotere problemen. ,,Als in Boarnsterhim bij het begin van de financiële problemen meteen was gehandeld, hadden wij niet in deze situatie hoeven terecht komen”, zegt Baas.
Boarnsterhim wil, om de problemen het hoofd te bieden - de gemeente heeft geen cent te makken en staat onder toezicht - de komende jaren korte metten maken met de penibele financieel toestand. De gemeente is in onderhandeling met het rijk om de gelden die vrijkomen met een artikel 12 status versneld te krijgen.
Normaal gesproken duurt een artikel 12 status vijf tot zeven jaar, waarna een gemeente dan weer financieel gezond moet zijn. Baas wil dat in drie jaar voor elkaar krijgen zodat dan de gemeente weer zelf over het eigen geld zeggenschap heeft.
Baas wil dus haast maken. ,,Dat heeft te maken met de voorstaande herindeling - als de raad van Boarnsterhim daarmee vanavond akkoord gaat. Wij streven naar een herindeling per 2013, dan moeten wij ervoor zorgen dat we op die datum uit de rode cijfers zijn.”
Bron: Friesch Dagblad (15-12-2009)
