‘Friese taal moet in grondwet opgenomen’
Jubileumsymposium Akademy
‘Friese taal moet in grondwet opgenomen’
Leeuwarden - De Friese taal dient beter beschermd te worden. De bescherming van het Fries zou opgenomen moeten worden in de Grondwet of er zou een aparte Friese taalwet moeten komen. Dat zei directeur-bestuurder Reinier Salverda van de Fryske Akademy gisteren op een symposium ter gelegenheid van vijftig jaar Akademy-lêzingen in de Harmonie.
De bescherming van de Friese taal en cultuur wordt sinds 1989 geregeld in een Bestuursafspraak tussen het ministerie van Binnenlandse Zaken en de provincie Fryslân. In Baskenland en Wales hebben de minderheidstalen een veel betere beschermingspositie, aldus Salverda. ,,Dêr kin ús lân in foarbyld oan nimme. 45 Minúten Frysk yn it ûnderwiis yn ’e wike is net te akseptearjen.”
Salverda maakte op het symposium tevens bekend, dat zijn instituut binnenkort logopediemateriaal uitbrengt voor Friestalige kinderen. In een tijd waarin de overheid steeds meer wil toetsen, zal er materiaal moeten zijn dat de taalontwikkeling en taalachterstand van Friestalige kinderen laat zien. Verder komt er dit jaar een nieuw ‘hânwurdboek‘. De drie miljoen euro die de Fryske Akademy nu jaarlijks krijgt van het Rijk is volgens Salverda voor de toekomst onvoldoende. ,,It Frysk bliuwt gjin sterk merk as wy it net fersterkje.”
Thema van het jubileumsymposium was ‘Mei Fryslân foarút’. Siem Jansen, directeur van de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij), adviseerde zijn oud-collega gedeputeerde Jannewietske de Vries om nu al vast jaarlijks 2,5 miljoen euro beschikbaar te stellen voor het evenement Fryslân culturele hoofdstad van Europa. ,,Dan heb je in 2018 25 miljoen euro. Ik ben ervan overtuigd dat de return van die investering zich vervijfvoudigd”, aldus Jansen, die de Friezen opriep zich bezig te houden met vernieuwing.
Architect ir. Nynke-Rixt Jukema, die bekend werd met haar plannen over de Afsluitdijk, stelde dat de Friezen de ruimte moeten koesteren. De witte en rode schimmels aan de dorpen zijn volgens haar niet nodig. ,,Elk doarp hat syn eigen, brûk dat.” Ook vond ze dat de kavels in uitbreidingsplannen gevarieerder moeten, zodat er voor meer verschillende doelgroepen gebouwd gaat worden.
Ingenieur Tjerk Ruimschotel, supervisor stedenbouw van de gemeente Groningen en docent aan de Academie voor de Bouwkunst in Groningen, zag wel wat in een meer rechtstreekse verbinding tussen Fryslân en Amsterdam. Hij dacht aan een spoorverbinding tussen Stavoren en Enkhuizen, mogelijk over enkele (natuur)eilandjes.
Volgens Yoram Krozer, directeur van het Cartesius Instituut in Leeuwarden, hebben de regio’s Amsterdam en Fryslân gemeen dat ze beide in de Dutch Creativity Belt vallen: in beide gebieden zitten veel creatieve en innovatieve bedrijven.
Het symposium in de Harmonie in Leeuwarden werd gehouden naar aanleiding van het feit dat vijftig jaar geleden de eerste Frouljuslêzingen werden gehouden. Sinds ruim tien jaar zijn ook mannen welkom.
Bron: Friesch Dagblad (20-02-2008)
